An toàn thông tin và kỹ năng sử dụng mạng an toàn cho học sinh, sinh viên

          Thời gian gần đây, nhiều học sinh, sinh viên trên địa bàn tỉnh bị các đối tượng lợi dụng mạng xã hội để lừa đảo, chiếm đoạt tài sản và xâm hại danh dự.

Theo thống kê của Công an tỉnh Gia Lai, từ đầu năm 2025 đến nay, toàn tỉnh đã xảy ra hơn 30 vụ lừa đảo qua không gian mạng, với tổng thiệt hại ước tính hơn 10 tỷ đồng. Trong đó, riêng từ tháng 7 đến nay đã xảy ra 12 vụ, phần lớn liên quan đến học sinh, sinh viên.

Trước thực trạng này, việc trang bị cho học sinh, sinh viên kiến thức về an toàn thông tin và kỹ năng sử dụng mạng an toàn,biết cách nhận diện tội phạm để chủ động phòng ngừa, tránh sa bẫy của kẻ gian là vô cùng cần thiết.

Kẻ gian thường giả mạo các trang web, tin nhắn, hoặc tài khoản mạng xã hội để chiếm đoạt thông tin cá nhân, mật khẩu, thậm chí cả tiền bạc. Những chiêu trò thường gặp là: gửi tin nhắn mạo danh, thông báo trúng thưởng, đề nghị chuyển tiền trước để nhận quà, hoặc giả làm bạn bè để vay mượn. Học sinh cần cảnh giác trước những lời mời gọi “nghe có vẻ hấp dẫn”, không cung cấp thông tin cá nhân hay mật khẩu cho bất kỳ ai trên mạng, và nên báo ngay cho thầy cô hoặc phụ huynh khi gặp tình huống nghi ngờ.

Bên cạnh đó, phần mềm độc hại và tin tặc (hacker) cũng là mối đe dọa lớn. Khi học sinh tải ứng dụng, trò chơi hoặc tài liệu từ các nguồn không rõ ràng, thiết bị có thể bị nhiễm virus, bị chiếm quyền điều khiển hoặc đánh cắp dữ liệu. Vì vậy, các em cần cẩn thận khi cài đặt phần mềm, không bấm vào đường link lạ, và chỉ sử dụng các trang web, ứng dụng chính thống, có biểu tượng bảo mật “ổ khóa” hoặc đường dẫn bắt đầu bằng “https”.

Một nguy cơ khác là bạo lực, bắt nạt trên mạng xã hội. Nhiều học sinh bị tổn thương bởi những lời nói, hình ảnh, bình luận tiêu cực. Mạng xã hội là ảo, nhưng nỗi đau tinh thần là thật. Khi gặp tình huống này, học sinh cần mạnh dạn chia sẻ với cha mẹ, thầy cô để được hỗ trợ, tuyệt đối không đáp trả bằng hành động hoặc lời nói tiêu cực.

Không kém phần nguy hiểm là tin giả, thông tin độc hại lan truyền trên mạng. Chỉ một cú nhấp chuột, học sinh có thể tiếp cận các nội dung sai lệch, cổ xúy bạo lực hoặc hành vi xấu. Vì thế, cần học cách kiểm chứng thông tin, chỉ đọc tin tức từ các nguồn chính thống như báo chí, cổng thông tin của cơ quan nhà nước, hoặc các tổ chức uy tín.

Ba kỹ năng cơ bản để đảm bảo an toàn thông tin cá nhân. Ảnh Bộ Công An.

Để phòng tránh những rủi ro trên, học sinh nên ghi nhớ một số nguyên tắc quan trọng sau: Thứ nhất, luôn sử dụng mật khẩu mạnh, gồm chữ hoa, chữ thường, số và ký tự đặc biệt. Không dùng cùng một mật khẩu cho nhiều tài khoản, không chia sẻ mật khẩu cho người khác, và nên thay đổi định kỳ. Thứ hai, thường xuyên cập nhật phần mềm, ứng dụng để vá các lỗi bảo mật, tránh bị kẻ xấu lợi dụng. Thứ ba, không chia sẻ thông tin cá nhân như địa chỉ, số điện thoại, trường học hay lịch sinh hoạt lên mạng xã hội. Những thông tin tưởng như vô hại đôi khi có thể bị lợi dụng cho mục đích xấu. Thứ tư, cảnh giác với các liên kết lạ trong tin nhắn, email, hay bình luận trên mạng xã hội. Khi không chắc chắn, hãy hỏi người lớn hoặc bỏ qua, tuyệt đối không nhấp vào. Thứ năm, học hỏi thêm kiến thức về an toàn mạng. Hiện nay có nhiều chương trình, câu lạc bộ và khóa học giúp học sinh hiểu rõ hơn về công nghệ, nhận diện các hành vi gian lận, lừa đảo và cách tự bảo vệ mình khi tham gia môi trường mạng.

Mỗi học sinh, sinh viên hãy là người sử dụng Internet thông minh, biết chọn lọc thông tin, cư xử văn minh và bảo vệ mình trước những rủi ro tiềm ẩn. Khi mỗi người đều có ý thức, không gian mạng sẽ trở nên an toàn, lành mạnh và bổ ích hơn cho việc học tập, giao lưu và phát triển bản thân. Phụ huynh, nhà trường và học sinh hãy cùng nhau chung tay xây dựng môi trường mạng an toàn, văn minh./.

                                                          Trịnh Thắm.